Święcki Tomasz Ignacy (1774—1837), prawnik, historyk.
Ur. 18 XII we wsi Kostki w ziemi drohickiej (woj. podlaskie), był synem Michała (zm. 1808), podczaszego mielnickiego, współwłaściciela wsi Kostki, i Antoniny z Budzyńskich (ok. 1751 — 1811).
Początkowo Ś. uczył się w domu pod kierunkiem matki oraz ks. Franciszka Patkowskiego. Naukę kontynuował od r. 1784 w Kolegium Księży Komunistów (w szkole podwydziałowej) w Węgrowie; za wyróżniające wyniki otrzymał w r. 1789 królewski medal srebrny «Diligentiae». Od t.r. praktykował w kancelarii prawniczej w Drohiczynie. Bywał wtedy w Warszawie, przyglądając się obradom Sejmu Wielkiego, a w r. 1792 odwiedził Kraków. Wg zanotowanych przez Kazimierza Wójcickiego wspomnień Ś-ego został on w lutym 1794 asesorem sejmiku deputackiego w Drohiczynie. Po wybuchu insurekcji gen.-major ziemi drohickiej Karol Urbański mianował go latem t.r. rotmistrzem paraf., odpowiedzialnym za organizację pospolitego ruszenia w parafii skibniewskiej. Z oddziałem konnej milicji drohickiej służył Ś. w dywizji gen. Karola Sierakowskiego; być może walczył z nią pod Krupczycami (17 IX) i Terespolem (19 IX). Po klęsce insurekcji wrócił do rodzinnych Kostek. W r. 1798 podjął studia prawnicze na uniw. we Lwowie. Przed Sądem Apelacyjnym Galicji Zachodniej w Krakowie zdał w r.n. egzamin na urzędnika sądowego i od r. 1800 pełnił tam obowiązki sędziego. Podróżował po Galicji, studiował literaturę francuskiego Oświecenia i pisał pamiętnik «najwcześniejszej młodości» (do r. 1795, zaginiony).
W r. 1803 odkupił Ś. od ojca wsie Skibniew-Podawce i Skibniew-Kurcze oraz część wsi Kostki (kolejną część tej wsi nabył od kuzyna, Marcina Święckiego). W r. 1804 zrezygnował z kariery sędziego, ożenił się i zamieszkał w Kostkach, zajmując się m.in. prowadzeniem spraw majątkowo-prawnych Jana i Antoniego Butlerów, właścicieli sąsiadujących z Kostkami wsi Jartypory i Miedzna. W r. 1807 przeniósł się do Warszawy, gdzie 7 V r.n. objął posadę adwokata przy Sądzie Apelacyjnym Ks. Warsz. W sierpniu 1810 zwiedził Gdańsk i Oliwę; podróż tę opisał w pracy Historyczna wiadomość o Ziemi Pomorskiej, mieście Gdańsku oraz żegludze i panowaniu Polaków na Morzu Bałtyckiem (W. 1811), dowodząc w niej historycznych praw Polski do Pomorza. Po rozpoczęciu wojny Napoleona z Rosją podpisał latem 1812 akt Konfederacji Generalnej Król. Pol. W r. 1816 ogłosił obszerne dzieło historyczno-geograficzne Opis starożytnej Polski (W., wyd. 2 uzupełnione, W. 1828 I—II), w którym dzieje Polski przedstawił na tle przyrody, geografii i etnografii, a także zmian cywilizacyjnych. Źródeł pomyślności Polaków dopatrywał się w silnej (dziedzicznej) władzy monarszej, cnocie obywatelskiej oraz sprzyjającej rozwojowi nauk tolerancji religijnej, a przyczyny kryzysu państwa dostrzegał w elekcyjności tronu, fanatyzmie religijnym oraz odstępstwie od rodzimych zasad («staropolskiej prostoty»), w tym i uleganiu «miazmatom» cudzoziemszczyzny.
Dzięki rekomendacji Feliksa Bentkowskiego, Walentego Skorochoda-Majewskiego i Wawrzyńca Surowieckiego Ś. został 1 II 1818 wybrany na członka korespondenta Warszawskiego Tow. Przyjaciół Nauk. W tym czasie regulował swoje sprawy majątkowe: od kuzyna Teodora Święckiego odkupił w r. 1819 kolejną część Kostków, a w r. 1822 założył folwark Hilarów. Od r. 1822 pełnił funkcję mecenasa przy Tryb. Najwyższej Instancji Król. Pol. Dn. 2 II r.n. uzyskał godność członka przybranego, a 4 II 1827 członka czynnego Warszawskiego Tow. Przyjaciół Nauk. Służył Towarzystwu pomocą prawną, m.in. w sporze z Łukaszem Zięteckim (Zienteckim) o posesję nr 2768 przy ul. Aleksandra w Warszawie. Bibliotece Towarzystwa ofiarowywał książki, a na posiedzeniach ogólnych i spotkaniach Działu Nauki wygłaszał odczyty, m.in. 1 XII 1824 O znakomitych uczonych w Polsce domu Jagiellonów („Roczn. Tow. Przyjaciół Nauk” T. 19: 1827). Niektóre referaty zamieszczał w warszawskiej prasie, m.in. O Kurpikach („Dzien. Warsz.” T. 9: 1827) oraz Zdobycie Warszawy i odebranie Szwedom tego miasta w r. 1656 („Wanda” 1828 nr 7).
W r. 1828 sprzedał Ś. wszystkie swoje posiadłości zięciowi, Franciszkowi Szepietowskiemu, i na stałe zamieszkał w Warszawie. Przyczynił się do założenia miesięcznika prawniczego „Themis Polska”; w l. 1828—30 był członkiem jego redakcji. W l. dwudziestych należał do bywalców kawiarni literackiej «Kawa Brzezińskiej», gdzie z przyjaciółmi Skorochodem-Majewskim i Franciszkiem Ziemęckim tworzył grono «kontuszowców». W swoim mieszkaniu przy ul. Podwale 529 organizował spotkania towarzyskie studentów, literatów i oficerów WP. Był przeciwnikiem powstania listopadowego, ale podczas zbiórki na jego rzecz, prowadzonej od marca do maja 1831 przez Komitet Obywatelski, ofiarował trzydzieści egzemplarzy Opisu starożytnej Polski. Po upadku powstania znalazł się 11 XI t.r. na liście mecenasów Sądu Apelacyjnego Król. Pol. dopuszczonych do «sprawowania obowiązków». Później jednak, w dokumentach z l. 1833—6 uzasadniających likwidację Warsz. Tow. Przyjaciół Nauk i konfiskatę jego zbiorów, został zaliczony do osób «czynnych w polskim buncie» i «miotających potwarze na zeszły rząd». Prawdopodobnie w związku z tym przestał w r. 1836 pełnić funkcję mecenasa Sądu Apelacyjnego Król. Pol. W l. trzydziestych pracował nad Historycznymi pamiątkami znamienitych rodzin i osób dawnej Polski, pomyślanymi jako biograficzne uzupełnienie Opisu starożytnej Polski. Cierpiał wtedy na chorobę oczu, którą leczył w uzdrowiskach w Goździkowie i Busku. W r. 1837 wylegitymował się ze szlachectwa w Król. Pol. Zmarł 5 IX 1837 (niektóre źródła podają błędnie 6 IX) podczas pobytu w Busku, został pochowany na tamtejszym cmentarzu przy kościele p. wezw. Niepokalanego Poczęcia NMP.
W zawartym 26 IV 1804 małżeństwie z Ewą Orchowską (Hornowską?) (zm. 1806), miał Ś. córkę Hilarię (1805—1860), żonę (od r. 1823) Franciszka Szepietowskiego (1795—1829), syna Józefa Szepietowskiego (zob.), po raz drugi zamężną za Fryderykiem Gostkowskim (ok. 1803 — 1854), właścicielem części Lubowicza Wielkiego i Stokowiska w pow. tykocińskim, prawnikiem i sędzią pokoju pow. tykocińskiego. Wnukiem Ś-ego był Józef Korwin Szepietowski, dowódca oddziału partyzanckiego w powstaniu styczniowym, poległy 25 I 1863 w bitwie pod Mężeninem niedaleko Łomży.
Ś. pozostawił w rękopisie liczne prace; korzystali z nich m.in. Michał Baliński i Tymoteusz Lipiński w czasie pisania „Starożytnej Polski pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym” (W. 1843—6). W l. 1858—9 Julian Bartoszewicz opracował i wydał dwa tomy dzieła Ś-ego Historyczne pamiątki znamienitych rodzin i osób dawnej Polski (W. I—II). W r. 1861 ukazało się trzecie wydanie Opisu starożytnej Polski (Kr.). Przedruki fotooffsetowe obu tych prac Ś-ego wydane zostały w l. 1983—4 (W.).
Album biograficzne Polaków w. XIX, I 290—2; Enc. Org., XXIV 388—9; Gerber, Studenci Uniw. Warsz.; Nowy Korbut, VI 312—13; Sęczys, Legitymacje Król. Pol.; Słown. adwokatów, I z. 4 s. 435—6; Słownik historyków polskich, W. 1994; Szymanowski W., 300 portretów zasłużonych w narodzie Polek i Polaków, W. 1860 s. 252—4; Wójcicki, Cmentarz Powązkowski, I 210—13; Wójcicki K. W., Życiorysy znakomitych ludzi wsławionych w różnych zawodach, W. 1849 z. 1 s. 430—1 (fot.); — Batura W., Początki budowy kanału augustowskiego, „Kwart. Hist. Nauki i Techn.” T. 26: 1983 nr 2 s. 347; Burkot S., Polskie podróżopisarstwo romantyczne, W. 1988 s. 221—2, 415; tenże, Uwikłani w historię. Szkice o literaturze, autorach i utworach XIX i XX w., Kr. 2008 s. 10; Hist. Nauki Pol., III 534, 590; Kraushar, Tow. Warsz. Przyj. Nauk, s. 171 (portret); Michalski J., Z dziejów Towarzystwa Przyjaciół Nauk, W. 1953 s. 71, 189—90; Milewski S., Redzik A., Themis i Pheme. Czasopiśmiennictwo prawne w Polsce do 1939 r., W. 2011 s. 53; Teofilewicz D., Działalność KEN w województwie podlaskim 1773—1794, W. 1971 s. 163—4; Węgrów, dzieje miasta i okolic w latach 1441—1944, Red. A. Kołodziejczyk, T. Swat, Węgrów 1991 s. 67; Wójcicki K. W., Kawa literacka w Warszawie (1829—1830), W. 1873; tenże, Społeczność Warszawy w początkach naszego stulecia (1800—1830), W. 1877 s. 174—5; — Dok. Rządu Narod., s. 439—40; Dziennik Konfederacji Jeneralnej Królestwa Polskiego, 1812 nr 19; Raporty szkoły podwydziałowej węgrowskiej składane Szkole Głównej Koronnej w l. 1775—1790, Wyd. T. Wierzbowski, W. 1903 s. 75; Rozbiory dzieł różnymi czasy przez Joachima Lelewela ogłaszane, P. 1844 s. 151—77; — „Czas” 1863 nr 38; „Gaz. Warsz.” 1831 nr 144, 304; „Kur. Warsz.” 1829 nr 151, 197 (dot. F. Szepietowskiego), 1837 nr 249 (nekrolog), 1854 nr 122, 1857 nr 79 (dot. F. Gostkowskiego), 1860 nr 82, 158, 166 (dot. córki, Hilarii); „Monitor Warsz.” 1824 nr 103 dod., 1828 nr 240 dod.; — AGAD: Zespół nr 199, sygn. 018 k. 57—8, 66, 68, sygn. 019 k. 53, 64—5, 127, 134, sygn. 26 k. 110, 171, sygn. 28b k. 2, 5—6, 10, sygn. 34 s. 91, sygn. 61 k. 51, 53, 86, sygn. 62 k. 80, 137, 140, sygn. 64 k. 84, 149, 163, 175, 177, 184, sygn. 85 k. 44, 114—15, sygn. 91 k. 3, 9—10, sygn. 94 k. 9, 25; AP w Ł.: Arch. rodziny Bartoszewiczów, sygn. 1253 (Historyczne pamiątki…, III, rkp.); AP w Siedlcach: Akta stanu cywilnego gm. Skibniew, zgony 1811—13 nr 35 (dot. matki), zespół 1307 sygn. 62/1307/0/478; Arch. Diec. w Kielcach: Akta metrykalne parafii Busko, sygn. 17 k. 139; B. Narod.: BOZ, rkp. 1380 (W. Trębicki, Uwagi nad dziełem T. Święckiego „Historyczne pamiątki znamienitych rodzin i osób dawnej Polski”, W. 1858—9); B. Ossol.: sygn. 12720/III k. 339—40 (list Ś-ego do Marii Reginy Korzeniowskiej z r. 1828).
Marcin Wolniewicz